Hvers vegna öll þessi leynd? - Breytingar á skipulagi forvarnar- og frístundamála

Sindri Kristjánsson, varabæjarfulltrúi Samfylkingarinnar og Hilda Jana Gísladóttir, bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar

Það var dularfull stemning í aðdraganda þess að ræða átti trúnaðarmál bæði í fræðslu- og lýðheilsuráði og í bæjarráði þann 22. maí sl. Ekki lá fyrir hvað ætti að ræða og engin gögn voru lögð fram fyrir fundinn. Á fundi bæjarráðs var svo tilkynnt að „ákvörðun hefði verið tekin“ um að leggja niður núverandi skipulag forvarna- og frístundamála hjá Akureyrarbæ. Átti að tilkynna starfsfólki breytingarnar síðar sama dag.

Afgreiðsla, ekki samráð
Eins og svo oft áður í tíð þessa meirihluta var ljóst að búið var að vinna málið á bak við tjöldin, meirihlutinn hafði tekið ákvörðun og minnihlutanum kynnt niðurstaðan. Það að taka málið fyrir í ráðum bæjarins fólst aðeins í því að „tikka í boxið“, þ.e. að taka það formlega fyrir í ráðum bara af því að það er nauðsynlegt. Það sérkennilega að þessu sinni var þó að meirihlutinn virtist ekki vita í hvaða box þyrfti að tikka, enda ætti öllum að vera það morgunljóst að slíka lokaákvörðun er aðeins hægt að taka á bæjarstjórnarfundi.

Einhliða kynning, enginn aukinn kostnaður
Öll þau sjónarmið og markmið sem meirihlutinn kynnti á áðurnefndum fundi voru sett fram í afar jákvæðu ljósi, þó svo að ákvörðunin fæli í sér að 13 starfsmönnum bæjarins yrði með henni sagt upp störfum. Auk þess var frá því sérstaklega greint að áhrif breytinganna fælu ekki í sér aukinn kostnað bæjarins. Við spurðum þó ýmissa spurninga, en vegna eðlis bæjarráðsfunda að um það sem á þeim fer fram ríki trúnaður þá er a.m.k. ekki fært að reifa þau svör. Frá því má hins vegar greina að fulltrúi Samfylkingarinnar spurði hvers vegna stöður deildarstjóra ættu bara að vera 80% en ekki 100% og hvort að ekki væri skynsamlegt að auka fjármagn í verkefni forvarnar- og félagsmála líkt og ákall hafi verið um.

Trúnaður, engin lýðræðisleg umræða
Strax var óskað eftir að fá að sjá þau gögn sem lögð voru fram til grundvallar ákvarðanatöku í bæjarráði, sem voru gerð aðgengileg daginn eftir, en ítrekað við okkur að um trúnaðarmál væri að ræða. Nú þegar bæjarstjórn hefur lokið umfjöllun sinni um málið má fjalla um þessi gögn. Við virtum að sjálfsögðu þennan trúnað, en hann gerði það þó að verkum að við gátum ekki rætt það við aðra, t.a.m. sérfræðinga á sviði forvarnar- og frístundamála. Málið var svo tekið fyrir á fundi bæjarstjórnar þann 3. júní og samþykktu fulltrúar Sjálfstæðisflokks, Miðflokks, Framsóknarflokks, óháðra og L-listans tillögu um þessar skipulagsbreytingar. Samfylkingin og VG sátu hins vegar hjá, sér í lagi á þeirri forsendu að óljóst væri hvernig málið var unnið og að ekkert samráð hafi verið haft við fagfólk á sviði forvarna- og frístundamála.

Harðorð gagnrýni fagfólks og fagfélaga
Eftir að breytingarnar voru kynntar starfsfólki FÉLAK komu strax fram sterk viðbrögð – bæði frá starfsfólki og fagfélögum á landsvísu. Samfés, FFF og FÍÆT hafa sent frá sér sameiginlega yfirlýsingu þar sem eindreginni andstöðu við ákvörðun bæjarins er lýst. Þar kemur fram að með því að fella sjálfstætt félagsmiðstöðvastarf undir skólakerfið sé verið að rýra lýðræðislega þátttöku, veikja forvarnir og draga úr faglegu sjálfstæði óformlegs náms – sem hefur verið lykilþáttur í velferð barna og ungmenna á Akureyri. Það er ekkert smámál þegar öll helstu fagfélög á landinu lýsa yfir vantrausti á stefnumörkun sveitarfélags, fagfélög sem áður töldu Akureyrarbæ vera í fararbroddi í málaflokkunum.

Nýjar upplýsingar berast í gær
Seinnipartinn í gær fengum við senda í tölvupósti glænýja greinargerð, með upplýsingum sem ekki hafa borist okkur áður, en frétt með sömu upplýsingum var birt á heimasíðu Akureyrarbæjar. Þar koma m.a. fram þau nýju tíðindi að auka eigi fjármagn sem varið er til forvarna- og félagsmiðstöðvastarfs barna á grunnskólaaldri um 20 m.kr. Hér er nauðsynlegt að ítreka það sem að framan greinir. Þegar ákvörðunin var upphaflega kynnt þá var það undir þeim formerkjum að hún fæli ekki í sér aukinn kostnað. Þá er einnig vísað til íslensku æskulýðsrannsóknarinnar sem sýni að þátttaka barna og unglinga á Akureyri í félagsmiðstöðvastarfi sé almennt minni en annars staðar á landinu. Ekkert í hinum upphaflegu gögnum málsins bendir á þetta, en þess fyrir utan er ekkert í rökstuðningi ákvörðunarinnar sem gefur tilefni til að hún muni leiða til aukinnar þátttöku.

Sorgleg staða sem hefði mátt koma í veg fyrir
Það er alveg ljóst að það eru að takast á tvö mjög andstæð sjónarmið og ólíkar faglegar áherslur og hugmyndafræði. Miðað við það hvernig meirihlutinn ákvað að vinna þetta mál, með mikilli leynd, með aðkomu fárra aðila og engra sérfræðinga á sviði forvarna- og frístundamála, hlýtur þó að vera ljóst að ákveðið var fyrir fram hvaða hugmyndafræði ætti að fylgja. Þessi leið sem meirihlutinn valdi hefur skilað þeirri sorglegu stöðu sem við erum í nú, þar sem átök eru mikil og starfsfólk sárt.

Ekkert réttlætir að samráð hafi verið sniðgengið
Fagleg og pólitísk forysta felst ekki í því að taka ákvarðanir á bak við luktar dyr og vísa í óljósar greiningar eftir á. Hún felst í skýrum markmiðum, opnu samtali, gagnsæi og trú á að fagfólk og ungt fólk eigi virka rödd í mótun þeirrar þjónustu sem snýr að þeim. Samkvæmt samþykkt Akureyrarbæjar skal Ungmennaráð fá til umsagnar öll mál sem snerta ungt fólk sérstaklega. Það gerðist ekki. Hvorki var rætt við ráðið né kallað eftir áliti þess – þrátt fyrir að verið væri að breyta grundvelli fyrir þjónustu við börn og ungmenni í bænum. Það er einfaldlega ekkert sem réttlætir að samráð við fagfólk, starfsfólk og notendur og ungmenni hafi verið sniðgengið. Ekki of seint að staldra við
Það er ekki útilokað að einhver atriði í breytingunum geti orðið til bóta. En það breytir ekki því að vinnubrögðin voru óvönduð, samráð var virt að vettugi og pólitísk forysta var veik. Vinnubrögð hjá Akureyrarbæ eiga að vera til fyrirmyndar – ekki víti til varnaðar fyrir aðra.

Því er mikilvægt að við stöldrum við, endurmetum ákvörðunina og köllum eftir raunverulegu samtali um framtíðarsýn í þágu barna og ungmenna.

Hilda Jana Gísladóttir, bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar
Sindri Kristjánsson, varabæjarfulltrúi Samfylkingarinnar