„Stóra markmiðið að auka fæðuöryggi“

Haukur segir að það sé mikill hagur fyrir bændur að rækta sitt eigið korn. Mynd: Aðsend/Haukur Marteinsson.

Bændur á fimm bæjum í Útkinn og Aðaldal í Þingeyjasýslu hafa tekið höndum saman í kornrækt. Nýverið stóðu þeir í stórræðum og plægðu um 60 hektara akur en kornið er þurrkað í kornþurrkstöð sem reis á Húsavík á síðasta ári. Haukur Marteinsson kúabóndi á Kvíabóli segir að gott vor lofi góðu fyrir framhaldið.

„Við erum að endurtaka leikinn frá því í fyrra en bættum við okkur einhverjum 20 hekturum. Þetta er allt saman land sem var brotið undir grasköggla framleiðslu á sjöunda áratug síðustu aldar,“ segir Haukur í samtali við Vikublaðið og bætir við að kornræktin auki á sjálfbærni innan greinarinnar og dragi bæði úr fóðurkostnaði og losun gróðurhúsalofttegunda.

Snemma á ferðinni í ár

Haukur segir jafnframt að bændur séu mun fyrr á ferðinni en á síðasta ári með sáningu en í fyrra voru bændur í Þingeyjasýslu að sá fram í lok maí. Nú hafi sáningu verið lokið á síðustu dögum aprílmánaðar.

„Það munar mikið um þetta góða vor svo hægt sé að gera þetta af einhverju viti af því að það er ekki frost í jörðu. Þessar dagsetningar núna eru hagstæðar svo það stefnir bara í að við fáum góða uppskeru í vor,“ segir Haukur og bætir við að sáningu sé lokið.

Kornið þurrkað á Húsavík

Á síðasta ári reis kornþurrkstöð við Víðimóa á Húsavík sem getur afkastað allt að 1000 tonnum af byggi á hausti. Verkefninu var ýtt úr vör af Búnaðarsambandi Suður-Þingeyinga (BSÞ) í samstarfi við Fjárfestingafélag Þingeyinga. Í framtíðinni er síðan stefnt á að byggja upp frekari vinnslu, meðal annars á graskögglum.

„Eins og staðan er núna þá er ekki frekari vinnsla þar, þetta er einföld þurrkstöð til að þurrka bygg fyrir bændur og geymt í sílóum. Framtíðarhugsunin er að byggja hús og koma upp vinnslu þarna. Þá myndum við fara að mala, blanda og búa til heildstæðara fóður. Við notum þetta til að minnka innflutning á fóðri fyrir dýrin okkar, minnka kolefnisspor og auka tekjur fyrir bændur,“ útskýrir Haukur og bætir við að búin sem standa á bak við kornræktina séu fyrst og fremst kúabú og blönduð bú.

Aukin sjálfbærni

„Það eru í grunnin kúabændur sem standa að þessu. Það er svo mikill hagur í því að lækka fóðurkostnað í þessum rekstri, bæði fyrir mjólkurkýrnar og nautaeldið,“ segir Haukur og bendir á að tvö markmið liggi undir í ræktuninni.

„Númer eitt er að lækka kostnað á fóðri en númer tvö að búa okkur til sjálbærni, nýta íslenska jörð og auka fæðuöryggi. Það er stóra markmiðið.“

Verðlaunað fyrirmyndarbú

Bændurnir á Kvíabóli, Haukur og eiginkona hans Ingiríður Hauksdóttir tóku fyrr á þessu ári á móti verðlaunum sem Fyrirmyndarbú Nautgripabænda BÍ.

Kvíaból er í Kaldakinn en það var stofnað á sjötta áratug síðustu aldar sem nýbýli út úr landi Garðshorns af hjónunum Helgu Hauksdóttur frá Garðshorni og Sigurði Marteinssyni frá Hálsi í sömu sveit. Við búi af þeim tók Marteinn sonur þeirra og kona hans Kristín Björg Bragadóttir og eiga þau stóran þátt í uppbyggingu búsins. Í dag standa fyrir búi Haukur Marteinsson og kona hans Ingiríður Hauksdóttir. Þau eru með um 60 mjólkurkýr og 170 nautkálfa í kjötframleiðslu.

Bjartsýnir bændur

Haukur segir landslagið í rekstrinum gott þó að enginn skortur sé á áskorunum hjá bændum í dag. „Afurðaverðið er að hækka en svo er auðvitað stríð út í heimi sem hefur áhrif þegar við erum komin í frumframleiðslu á matvælum. En það gengur ágætlega þrátt fyrir allt,“ segir hann.

Haukur nefnir umræðuna um að hækkun á raforkuverði sé að sliga garðyrkjubændur og segir að höggið sem þeir hafa orðið fyrir megi líkja við það högg sem kúa og sauðfjárbændur urðu fyrir þegar stríðið í Úkraínu hófst.

„Við finnum alveg fyrir hækkun á raforkuverði en það er miklu minni liður í okkar rekstrarkostnaði en eins og garðyrkjubændur hafa verið að finna fyrir núna með 25% hækkun á raforku er kannski svipað högg og við kúa og sauðfjárbændur fengum fyrir nokkrum árum þegar stríðið í Úkraínu byrjaði og áburður hækkaði um 89% á einu bretti. En við bændur horfum björtum augum til framtíðar,“ segir Haukur að lokum.