Ræða flutt við Aftansöng í Akureyrarkirkju 24 desember 2025

Akureyrarkrikja Mynd Eyþór Ingi Jónsson

Mér finnst danir svolítið heppnir að eiga í málvenju sinni möguleika á að segja annað hvort god jul eða glædileg jul. Ég hef oft hugsað þetta þegar ég er að kasta kveðju á nýja syrgjendur rétt fyrir jólahátíðina. Það virkar frekar öfugsnúið og nánast tillitslaust að segja við ungu konuna sem er nýorðin ekkja,,gleðileg jól” en að segja eigðu góð jól er hins vegar allt annað.

Að boða fagnaðarerindi jólanna er ekki það sama og tala um gleðina. Gleðin er dásamleg, að gleðjast með góðu fólki er mikil sæla og að eiga minningar af gleðistundum á æviveginum algjörlega ómetanlegt, ekki hvað síst þegar sorgin knýr dyra. Það er hins vegar svo merkilegt með gleðina að sé hún á annað borð til staðar, fólk í raun og sanni glatt þá er engin sérstök ástæða til að ávarpa það neitt sérstaklega vegna þess að gleðin sér um sig sjálf. Hún margfaldar sig á staðnum og breiðir úr sér, ef hún á annað borð er sönn og þá þarf ekkert að bregðast við henni heldur njóta hennar. Njóta augnabliksins þar sem gleðistraumur hríslast um þig og þú finnur hvað lífið er dásamlegt. Ég hef stundum hugsað það þegar ég er að gifta fólk sem þá er að lifa eina mestu gleðistund lífs síns að það eina sem ég þarf að gæta að er að draga ekki úr gleðinni með því að vera langorð og leiðinleg, ef ég passa það þá sér nú gleðin bara um sig sjálf. Brúðhjónin eru ekki mætt á staðinn til þess að þiggja gleðina frá mér, tilefnið er ærið og gleðin sprottin af tilefninu sjálfu.

Sr. Hildur Eir Bolladóttir 

Sorgin er líka þannig að sé hún ekki ávörpuð þá líkt og gleðin margfaldast hún og eflist af sjálfri sér sem er hins vegar ekki gott, í tilfelli sorgarinnar þá er svo mikilvægt að ávarpa hana, bregðast við henni, vera til staðar og hugga af því að ólíkt gleðinni þá getur sorgin gert okkur einmana. Þetta er ástæðan fyrir því að kirkjan talar kannski töluvert um sorgina í aðdraganda jóla vegna þess að kirkjan veit veit að þörfin fyrir það er svo mikil. Síðan koma litlu börnin með gleðina inn í kirkjuna okkar, eins og í jólaævintýrinu þar sem öllum sex ára börnum gefst tækifæri til að ganga inn í jólaguðspjallið, verða hluti af því í búningum og með því að vitja margra staða í kirkjubyggingunni og hitta þar fyrir persónur og verða bæði pínu skelkuð en líka undrandi eins og fjárhirðarnir á Betlehemsvöllum. Þau koma með gleðina til okkar af því að þau hlakka til jólanna og finnst mjög gaman þegar fullorðið fólk leikur við þau og með þeim í stemningunni. Ég vildi óska þess að við ættum upptöku af þessum heimsóknum og ýmsum setningum sem koma hér og þar. En ég man sérstaklega eftir einni ungri dömu sem vildi flýta sér á undan öðrum milli staða, hún átti að vera í röðinni sem fylgdi sögumanninum sem hélt á stjörnunni en hún lifði sig svo inn í söguna að hún gat ekki beðið og þegar við komum upp á kórloftið sem var himnaríkið og Gabríel engill lauk upp dyrunum en í hlutverki hans var Sigrún Magna organist íklædd hvítum blúnduklæðum frá toppi til táar með englahár og geislabaug og þegar þessi litla óþreyjufulla sex ára stúlka sá engilinn þá leit hún á vinkonu sína með ákafa í augnaráðinu og sagði “ sko nú veistu að þetta er satt.” Og á þeirri stundu upplifði ég einmitt djúpstæða gleði vegna þess að fátt veitir meiri gleði en undrun og hrifning barns, af fenginni reynslu veit ég að það er ástand sem börn eiga að vera sem oftast í, því um síðir reynist það viðspyrna gagnvart fullorðinsárunum þegar allt verður töluvert flóknara. Að veita barni góða bernsku er að veita því mótstöðu gagnvart erfiðleikum framtíðarinnar. Þess vegna leggur kirkjan svo mikið upp úr því að sinna börnum og leyfa þeim að njóta sín hvert á sínum forsendum að að rækta hvert einasta barn, vefja tilfinningar þess reifum, veita því athygli, hlýju og kærleiksríkt uppeldi, setja skýr mörk og hjálpa því til þroska gerir heiminn að öruggari stað. Þá eru nefnilega minni líkur á að meitt fólk muni um síðir meiða annað fólk.

Fagnaðarerindi jólanna fjallar ekki um gleðina sem slíka og raunar ekki um sorgina heldur um hið góða. Innan þess góða rúmast hins vegar bæði gleðin og sorgin. Gleðin er nokkuð sem kemur og fer en hið góða fer ekki þótt gleðin sé ekki við völd og þótt sorgin taki yfir. Þannig getur manneskjan lifað í raun heilmikil gæði mitt í mikilli sorg. Þau gæði eru meðal annars fólgin í að eiga djúp og nærandi tengsl við aðrar manneskjur, tengsl við náttúruna, tengsl við Guð. Og þar komum við að jólaguðspjallinu sjálfu, það er í eðli sínu engin sérstök gleðisprengja heldur góðvildarbrunnur, kærleiksbrunnur sem aldrei þrýtur og við fáum að drekka af ár eftir ár, öld eftir öld. Í fjárhúsinu þessa nótt voru ungir foreldrar bæði hamingjusamir en líka áhyggjufullir. Fjárhirðar sem voru í rauninni skelfingu lostnir en líka svo friðsælir, svolítið eins og sex ára börnin sem mættu í jólaævintýrið á aðventunni, nokkur fóru að gráta þegar Ágústus keisari í meðförum séra Aðalsteins geystist fram með látum en róuðust svo strax og sest var við jötuna við altari kirkjunnar og sungið Heims um ból. Og svo voru þarna vitringarnir á jólanótt sem að voru sennilega elstir á staðnum, lífsreyndir, búnir að lifa allskonar skeið gleði og sorgar, sennilega komnir yfir miðjan aldur og vissu að þegar allt kemur til alls erum við í raun öll ósjálfbjarga börn sem þurfum á handleiðslu og miskunn Guðs að halda. Og jólin eru skilaboðin um það að sú handleiðsla standi þér til boða hvernig sem lífi þínu eru háttað, hvað sem þú ert að fást við, hver sem þú ert og hvort sem gleðin er við völd eða alls ekki.

Amen.