Hættan til hægri

Edward H. Huijbens

Mér virðist af þróun stjórnmálanna hérlendis að þessi titill sé markleysa fyrir flesta. Nýjustu skoðanakannanir sýna að „ópólitísk“ framboð séu á fleygiferð, en reyndar einnig gömlu helmingaskipta flokkarnir. Ég vil biðja um að fá að nota aðgreininguna hægri/vinstri hér til hægðarauka og sem safnheiti yfir ólíkar nálganir og sýn á málefni samfélagsins, nú eða þá bara í þágu stuðlunar á titlinum.

Í liðinni viku sáum við Vöku, félag lýðræðissinnaðra stúdenta við Háskóla Íslands taka 21 af 27 sætum í Stúdentaráði. Restina fékk Röskva samtök félagshyggjufólks við HÍ. Önnur framboð fengu ekkert og kosningaþátttaka var 35%, en 5.000 manns kusu. Fyrrnefnda félagið er hefðbundinn útungunarstöð frammáfólks í Sjálfstæðisflokki, úr Röskvu er margt frammáfólk í öðrum flokkum komið. Ég tel þessa niðurstöðu vera alveg ágætis skoðanakönnun. Þarna kjósa 5.000 af ungu fólki á menntabraut og ljóst er að þeir sem taka þátt og sýna áhuga á pólitík eru til hægri. Hinir virðast láta sig málin litlu varða. Þetta er áhyggjuefni og ef þetta er sú vísbending sem ég tel þetta vera fyrir vorið er sannarlega hætta til hægri á meðan félagshyggjufólk verður undir og/eða mætir ekki á kjörstað.

Hver er þessi hætta?

Það sem telst til hægristefnu í sýn á málefni samfélagsins er ágætlega endurspeglað í stefnu Sjálfstæðisflokksins og Vöku. Þar er allt sem telst til hins opinbera litið hornauga og sem mest gert út einstaklingshyggju. Afleiðingin er einkavæðing og afskiptaleysi af málefnum samfélagsins, þar ráða jú „lögmál“ markaðarins og hver er sjálfs síns herra. Hvað þýðir þetta í ríkisrekstri sem er í járnum vegna skulda sem til urðu í hruninu haustið 2008. Ríkiseignir verða seldar til að borga þessar skuldir og þar fara að sjálfsögðu þau fyrirtæki sem arðbær eru, s.s. Landsvirkjun, öðru fúlsar markaðurinn við. Úr heilbrigðiskerfinu verður selt það sem arðbært þykir gegnum þjónustu samninga við allskyns einkaaðila sem fá svo að selja sína þjónustu á markaði. Hvað er hættulegt við þetta? Jú það sem eftir situr er vanmáttugt ríkisvald og enginn tæki til að tryggja jöfnuð í samfélaginu. Það sem þróast verður samfélag ójöfnuðar, sem við vorum farin að sjá í aðdraganda hrunsins strax árið 2007 þegar raðir lengdust hjá Mæðrastyrksnefnd samhliða því sem ofur auðugir Íslendingar voru aldrei fleiri. Þar sem ójöfnuður þrífst grefur undan samkennd. Í landinu fara að búa tvær þjóðir, þeir sem hafa og geta og hinir sem hafa ekki og munu aldrei geta. Dæmin eru í Bandaríkjunum og Bretlandi, og það sem við verðum að gera upp við okkur í vor er hvort við viljum slíkt samfélag, þó að í báðum fyrirmyndum hægrisins sé auðvitað heilmargt gott að finna.

Þá kemur að þætti þeirra „ópólitísku“ og hinna sem ekki mæta. Á með afskiptaleysi að leyfa aðeins einni tegund af sýn á málefni samfélagsins að þrífast? Á með því að segjast ekki vilja kenna sig við hægri eða vinstri að láta hið fyrrnefnda taka öll völd? Hin „ópólitísku“ framboð munu alltaf þurfa á endanum að svara því hvernig á að halda ríkisrekstrinum á núlli. Lækkun skatta, eignasala og niðurskurður gegnum einkavæðingu til að mæta skuldbindingum hins opinbera mun hafa afleiðingar, rétt eins og hækkun skatta, efling opinberrar þjónustu og niðurskurður gegnum endurskipulagningu. Hið fyrra mun leiða af sér ójöfnuð og tryggja aðeins frelsi þeirra sem hafa og geta, hið síðarnefnda mun leiða af sér jöfnuð og tækifæri allra óháð hvað fólk hefur. Með aðgerðum okkar birtist því sýn okkar á samfélagið og sú sýn er pólitísk. Ef afskiptaleysi eða ímynduð ópólitísk afstaða tryggir einum hópi völdin þá ert þú gerandi í því á eftir fylgir. Spurningin er: vilt þú það?

Edward H. Huijbens

Höfundur skipar 3. sæti á lista VG í NA kjördæmi fyrir komandi kosningar