Mikið hefur verið rætt um verðtrygginguna á síðustu árum, skiljanlega.
Fjölskyldur sem hafa séð húsnæðislánin sín stökkbreytast í hruninu og éta upp allt sem það átti í íbúðunum sínum eiga erfitt með að sætta sig við þetta fyrirkomulag. Íslesnkum heimilum finnst með ólíkindum að þau þurfi að borga fasteignir sínar mörgum sinnum, allt í boði verðtryggingarinnar. Þetta er ekki svona í nágrannalöndunum segir fólk og það er rétt.
Sparnaður brann á verðbólgubáli
Ástæðan fyrir að hér var tekin upp verðtrygging á krónunni árið 1979, var að verðbólga með tilheyrandi gengisfellingum hafði verið vandamál í áratugi.
Það var ekkert á krónuna að treysta og tilgangslaust að spara peninga því þeir fuðruðu upp jafnharðan, Enginn fékk lán nema í gegnum klíku og ýmiss konar höft voru í viðskiptalífinu. skjóli þeirra dafnaði spilling.
Það þótti brýnt að ráða bót á þessu og verðtryggingin var tekin upp til að hvetja til sparnaðar og til að endurreisa lífeyrissjóðina. Nú eru uppi háværar raddir um að hverfa frá verðtryggingunni, en það er hægara sagt en gert.
Yrði hún afnumin myndi það koma verst niður á þeim sem fara á eftirlaun næstu áratugi, því það fé sem menn greiddu í lífeyrissjóði yrði ekki lengur verðtryggt. Þá á almannatryggingakerfið að taka við segir fólk og tryggja ellilífeyrinn. Um 70 milljarðar eru árlega greiddir í lífeyri úr lífeyrissjóðunum og sú upphæð mun hækka gríðarlega á næstu árum þegar stórir árgangar bætast í hóp eftirlaunaþega. Þeir peningar munu ekki falla af himnum ofan.
Öryggi í stað óvissu
Bankarnir bjóða mönnum nú að velja milli verðtryggðra og óverðtryggðra húsnæðislána. En í óstöðugu efnahagsumhverfi geta vextir á óverðtryggðum lánum hækkað skyndilega uppúr öllu valdi vegna verðbólgunnar, svo þar er ekki á vísan að róa. Þannig halda íbúðakaup á Íslandi áfram að vera óvissuferð sem enginn veit hvar endar. Samfylkingin vill halda áfram að beita vaxta- og barnabótum með markvissum hætti til að aðstoða þá sem verst eru staddir.
Þá þarf að leiðrétta kjör þeirra sem tóku lánsveð vegna húsnæðiskaupa og hafa setið eftir varðandi 110% leiðina. Líka þeirra sem keyptu sitt fyrsta húsnæði eða stækkuðu við sig af fjölskylduástæðum á árunum 2004-2009 mitt í efnahagsbólunni.
En til frambúðar viljum við draga úr óvissunni varðandi húsnæðismálin og ljúka aðildarviðræðum við Evrópusambandið til að komast að því hvort við náum viðunandi samningum. Þannig væri unnt að ná efnahagslegum stöðugleika hér og sömu lánakjörum í framtíðinni og þekkjast í nágrannalöndum okkar.
Þannig munum við komast hjá því að borga íbúðina okkar tvisvar og hálfu sinni eins og við gerum í dag, en borga hana einu og hálfu sinni eins og gert er í Evrópu. Það munar um eina íbúð.
Erna Indriðadóttir, frambjóðand Samfylkingarinnar Norðausturkjördæmi.