Landsbyggðin og stjórnarskráin

Reynir Heiðar Antonsson skrifar

Reynir Heiðar er stúdent frá MA 1968 og lauk prófi í stjórnmálafræði frá háskólanum í Grenoble í Frakklandi 1975. Hefur lengst af búið á Akureyri og stundað ýmsa blaðamennsku og ritstörf. Hefur ævilangt verið sjónskertur en er nú lögblindur og hefur auk þess bætt á sig tveimur heilablóðföllum.

Hvers vegna býð ég mig fram til stjórnlagaþings?

Vegna menntunar og reynslu, meðal annars sem fatlaður einstaklingur á landsbyggðinni en einnig vegna ferða erlendis og kynna af öðrum þjóðum tel ég mig hafa góða yfirsýn og ferskar lausnir. Ég hef oft klofið það sem ófötluðum þótti ofurefli. Ég þekki aðstöðu hins smáa og veit að lítilmagninn svokallaði getur framkvæmt þrekvirki. Ég hef um árabil íhugað breytingar á stjórnarskránni. Ég vil beinna og víðtækara lýðræði. Breyta þarf ákvæðum um forsetaembættið og skerpa hlutverk þess. Aðstaða verði jöfnuð um allt land á öllum sviðum. Ráðherrar séu ekki þingmenn. Komið verði á raunverulegum aðskilnaði ríkis og kirkju. Auðlindir séu í þjóðareign.

Nýja stjórnarskráin

Þann 27. Nóvember gerist sá merki atburður í sögu þjóðarinnar að hún velur sér fulltrúa á þing sem hefur það hlutverk að semja nýja stjórnarskrá fyrir lýðveldið í stað þeirrar sem var sett 1874 og síðan hefur verið í gildi með tiltölulega litlum breytingum. Margir telja að þessi stjórnarskrá hafi dugað okkur furðu vel en mörgum er líka orðið ljóst að ef til vill dugar hún ekki í því þjóðfélagi sem nú er við lýði á Íslandi. Við lifum ekki í sama þjóðfélagi og 1874, þá var t.d. þéttbýlismyndun mjög skammt á veg komin og þorri þjóðarinnar bjó í moldarkofum við mikla örbyggð. Í dag býr stærsti hluti þjóðarinnar í þéttbýli við ljós og yl innlendra orkugjafa. En stjórnarskráin tekur eiginlega ekki almennilega tillit til þessa. Menn hafa viljað leiðréttað þetta meðal annars með því að leggja til að landið verði gert að einu kjördæmi. Gott og vel þá skulum minnast á eitt smáatriði Reykjavík er eina sveitarfélagið sem nefnt er á nafn í stjórnarskránni. Og ég held þegar allt kemur til alls að þetta eina atriði hafi ef til vill valdið meiru um byggðarþróun í landinu heldur en meint atkvæðamisvægi. Vægi atkvæða verður aldrei leiðrétt nema til komi ýmsar hliðar ráðstafanir. Ein lítil hliðarráðstöfun gæti t.d. verið sú að strika nafn Reykjavíkur úr stjórnarskrá lýðveldisins. Það þarf ekkert stjórnarskráratkvæði til að ákvarða staðsetningu alþingis eða hæstaréttar. Stjórnarskráin er ekki einkamál einhverra landshluta eða sveitafélaga. Það er engin lausn að jafna bara atkvæðisréttinn, það þarf að jafna fleiri réttindi. Að þessu ber að stefna við samningu nýrrar stjórnarskrár.

Höfundur er stjórnmálafræðingur og frambjóðandi til stjórnlagaþings nr. 4657.

Nýjast