Græðgin flytur fljót
Snæbjörn Guðmundsson skrifar
Ferðalangar um hringveginn í Hörgárdal hafa í áranna rás eflaust rekið augun í malarhauga á bökkum Hörgár hér og þar, efni sem unnið hefur verið úr farvegi og eyrum árinnar líkt og við fjölmörg önnur íslensk vatnsföll. Malartekja við vatnsföll er vandmeðfarin svo ekki sé meira sagt. Hún þarf að vera afar hófleg og taka þarf fullt tillit til lífríkisins og náttúrunnar allrar. Að öðrum kosti getur mikill skaði hlotist af slíku brölti.
Hörgá er þriðja mesta vatnsfall Eyjafjarðar, með breitt og mikið vatnasvið úr djúpum dölum Tröllaskagans, og hefur í ánni löngum þrifist vænn stofn sjóbleikju og á síðari árum urriða. Því miður á lífríki íslenskra vatnsfalla nú mjög undir högg að sækja, og bleikjustofnar veslast hratt upp vegna loftslagsbreytinga og ágangs manna. Af þeim sökum er það skylda okkar að umgangast straumvatnslífríki af sérstaklega mikilli virðingu og aðgát, forðast sem allra mest rask og setja strangar skorður við malartekju því það er ljóst að tilvist margra tegunda lífvera í íslenskum ám hangir á bláþræði.
Um miðjan apríl síðastliðinn mættu jarðýtur og fjöldi skurðgrafa á bakka Hörgár neðan við Krossastaði á Þelamörk. Þar hófu þær að róta í ánni á umfangsmiklu svæði og moka upp möl í risastóra hauga í miðjum árfarveginum, án efa sem fylliefni í steypu. Þótt Hörgá hafi lengi verið ofnýtt við malartekju keyrir nú um þverbak.
Með þessari grein fylgja tvær myndir, sú fyrri tekin frá hringveginum þann 22. apríl síðastliðinn en sú síðari frá sama stað þann 5. maí. Á þeim sést hvernig farvegi Hörgár hefur verið umturnað og henni kastað bakka á milli á mörg hundruð metra kafla, á meðan gröfur hamast vægðarlaust í farveginum eins og hverjum öðrum drullupolli. Á efri myndinni sést að áin rennur í tveimur kvíslum og hafa þær verið aðskildar með malarbunkum úr farveginum. Þar sjást líka tvær gröfur að róta í annarri kvíslinni, þeirri vestari. Á neðri myndinni sést að eystri kvíslin hefur verið stífluð, farvegurinn að mestu þurrkaður upp og áin færð til þannig að hún rennur í einum ál með vesturbakkanum. Skv. Mati á búsvæðum bleikjuseiða í Hörgá og Öxnadalsá frá 2011 var Hörgá talin hafa á þessum kafla „einstaklega hentuga botngerð fyrir bleikjuseiði“. Rótið í ánni á þessum stað mun af augljósum ástæðum raska jafnvægi í farvegi hennar og hafa ófyrirsjáanleg áhrif á streymi hennar og lífríki langt upp og niður farveginn. Aðfarirnar eru slíkar að öllu hugsandi fólki hlýtur að blöskra.
Að þessu ruddalega áhlaupi að Hörgá stendur fyrirtækið Skútaberg, sem á hlut í jörðinni Krossastöðum þar sem ósköpin dynja nú yfir. Fyrirtækið hefur síðustu ár vakið töluverða athygli fyrir óvenju slælega umgengni við umhverfi, samfélag og náttúru. Fyrirtækið keypti fyrir hartnær fimmtán árum eyðibýlið Skúta uppi í Moldhaugnahálsi og hefur þar búið sér til athafnasvæði og námu við takmarkaða hrifningu margra Eyfirðinga. Síðustu misseri hefur fyrirtækið dundað sér við að færa ýmiss konar úr sér genginn tækjabúnað frá lóð sinni við Sjafnarnes á Akureyri upp í Moldhaugnaháls. Síðast fyrir minna en mánuði lét af því tilefni Leifur Þorkelsson, framkvæmdastjóri Heilbrigðiseftirlits Norðurlands eystra, hafa eftir sér í viðtali við Vikublaðið á Akureyri: „Ruslahaugur verður aldrei neitt annað en ruslahaugur, hvort sem hann er staðsettur í Hörgársveit eða á Akureyri.“
Allt bendir í sömu átt. Þau leyfi sem sögð eru liggja til grundvallar þessari ribbaldalegu atlögu að Hörgá sýnast vera kolólögleg og framkvæmdin órafjarri því sem lagt var upp með í umhverfismati. Það verður því umsvifalaust að koma böndum á framkvæmdir Skútabergs. Hörgá er ekki frekar en önnur íslensk vatnsföll viðfang og einkaeign steypu- og verktakafyrirtækis til að sýsla með og umgangast á hvern þann hátt sem eigendum þess sýnist.
Náttúruverndarsamtökin Náttúrugrið hafa kært leyfisveitingarnar til Úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og farið fram á tafarlausa stöðvun á efnistöku úr árfarveginum. Á tímum aðsteðjandi ógna við lífríki jarðar er ólíðandi að litið sé framhjá þeirri óhæfu sem á sér stað við Hörgá. Kjörnir fulltrúar, opinberar stofnanir sem og almenningur verða að rækja skyldur sínar og verja náttúruna fyrir slíkum skemmdarverkum. Náttúran ver sig ekki sjálf.
Höfundur er jarðfræðingur og formaður Náttúrugriða
Nýjast
-
Götuhornið - Gamlingi á villigötum
Mig hefur lengi langað til að senda bréf til Götuhornsins. Mér hefur legið ýmislegt á hjarta og fannst það eiga fullt erindi til lesenda. Þetta hefur þó ekki getað orðið fyrr en nú vegna vandræða sem ég lenti í og þurfti að greiða úr. -
Fyrsta alþjóðlega hótelið á landsbyggðinni mun opna á Akureyri árið 2025
Fyrirhugað er að fyrsta alþjóðlega hótelið á landsbyggðinni mun opna á Akureyri 2025 undir merkjum Curio Collection by Hilton. Framkvæmdin verður í samvinnu við Bohemian Hotels. „Bohemian Hotels ehf., í samstarfi við Hilton, tilkynnir með stolti undirritun tímamótasamnings um byggingu og rekstur tveggja hágæða hótela á Íslandi. Þessir samningar marka ákveðin tímamót í hótelgeiranum á Íslandi og færa Akureyri gistingu og þægindi á heimsmælikvarða til jafns við Reykjavík" segir i tilkynningu frá Bohemian Hotels. -
Kuldatíð seinkar vorverkum
Talsverðar líkur er á að kal verði í túnum í Svarfaðardal en sennilega sleppa önnur svæði í héraðinu betur þó ekki sé það fullvíst. Kuldatíð seinkar vorverkum bænda og gæti í versta falli orðið til þess að spretta fari seinna af stað en vanalega, snjór er yfir öllum túnum og því ekki hægt að bera á. -
Goblin opnar á Glerártorgi
„Eins leitt og okkur þykir að yfirgefa fallega miðbæinn okkar, erum við afar spennt fyrir þessum flutningum og hlökkum til að bjóða viðskiptavini okkar velkomna á Glerártorgi,“ segja þau Þorsteinn Marinósson og Ásta Hrönn sem eiga Goblin. Starfsemin hefur verið við Brekkugötu undanfarin ár en flyst nú í rýmra húsnæði á Glerártorgi. -
Lystigarðurinn - Kostar meira að pissa
Gjald fyrir afnot af salernisaðstöðu í Lystigarðinum á Akureyri hækkar 1. maí næstkomandi, út 150 krónum eins og áður var í 300 krónur. Gjaldið verður endurskoðað við gerð gjaldskrár Umhverfis- og mannvirkjaráðs Akureyrarbæjar árlega. -
Bókakynning á Amtsbókasafninu á Akureyri á morgun.
Kristín Guðmundsdóttir höfundur bókarinnar Tólf lyklar verður með kynningu á bókinni á Amtsbókasafninu á morgun og hefst kynningin klukkan 15:30. Bókin er fyrir fólk af erlendum uppruna sem er búið með grunninn í íslensku. -
Barnamenningarhátíð á Akureyri
Barnamenningarhátíð á Akureyri er nú haldin í sjöunda sinn og hefur vaxið ár frá ári. Hátíðin teygir sig yfir allan aprílmánuð með það að markmiði að hvetja börn og fjölskyldur þeirra til að taka virkan þátt í menningarlífi bæjarins sér að kostnaðarlausu.Á dagskrá eru fleiri en 50 viðburðir af ýmsu tagi. -
Sigríður Örvarsdóttir nýr safnstjóri Listasafnsins
Sigríður Örvarsdóttir hefur verið ráðin nýr safnstjóri Listasafnsins á Akureyri. Sigríður er með MA gráðu í safnafræði frá Háskóla Íslands (2018), BA gráðu í textílhönnun frá Seminaret for Kunst og Haandværk í Danmörku (2001), ásamt meistaranámi í prjónahönnun frá Academie Royale des Beux-Arts (2014) og viðbótardiplómu í hagnýtri jafnréttisfræði frá Háskóla Íslands (2009). Auk þess er hún með kennsluréttindi í grunn- og framhaldsskóla (2001). Sigríður hefur starfað sem safnstjóri og forstöðumaður Menningarmiðstöðvar Þingeyinga frá árinu 2022 og veitir sem slík forstöðu Myndlistarsafni Þingeyinga en safneign þess telur um 1.900 verk. Í starfi sínu stýrir hún starfseminni og ber ábyrgð á öllum þáttum rekstrar, allri fjárhags- og verkefnaáætlanagerð, bókhaldi, mannauðsmálum, rekstri fasteigna og faglegu starfi sjö annarra safneigna og fjögurra sýningarstaða. Sigríður starfaði sem verkefnastjóri sýninga hjá Akureyrarbæ sumarið 2021. Í því starfi sinnti hún sýningagerð, rannsóknarvinnu og kynningarmálum. Árin 2019 til 2020 var hún sjálfstætt starfandi ráðgjafi við gerð safnastefnu Akureyrarbæjar. Hún gegndi starfi safnafulltrúa Listasafnsins á Akureyri árið 2012 og árin 2010 og 2012 starfaði hún sem verkefnastjóri samsýninga og ritstjóri safnahandbóka fyrir söfn á Norður- og Norðausturlandi. Árin 2008 til 2012 starfaði hún sem safnkennari við Minjasafnið á Akureyri. Sigríður hefur reynslu af kennslu í list- og hönnunargreinum á öllum skólastigum innan lands sem utan, m.a. hjá Listaháskóla Íslands og Marbella Design Academy á Spáni. Hún hefur tekið þátt í alheimsþingi ICOM, alþjóðaráðs safna og verið fulltrúi þess í Rannsóknarsetri í safnafræðum við Háskóla Íslands. Alls bárust 14 umsóknir um starfið. -
Virðist sem skorti pólitískan vilja
Stjórn og trúnaðarráð Framsýnar kom saman til fundar í gær. Mörg mikilvæg mál voru til umræðu á fundinum m.a. samgöngumál. Ákveðið var að hvetja Vegagerðina og stjórnvöld til að styðja við áætlunarflug um Húsavíkurflugvöll auk þess styðja betur við Loftbrúna sem skiptir íbúa á landsbyggðinni verulega miklu máli. Fjölga þarf ferðum sem menn geta nýtt sér á þessum sérstöku kjörum
Athugasemdir